Карты, грошы, тры ствала у гарадзенскім спектаклі "Пікавая Дама"14 Верасня завяршыўся пяцідзённы марафон тэатраў лялек «Разанскія агледзіны». Трынаццаць калектываў з Расіі, Беларусі, Украіны, Даніі і Польшчы ў трынаццаты раз прымаў пад сваім дахам Разанскі тэатр лялек.
З года ў год «Агледзіны» апраўдваюць сваю назву: з розных кропак свету з'язджаюцца дзеячы тэатраў лялек сябе паказаць ды на іншых паглядзець. Дзякуючы чаму ў разанцаў з'яўляецца унікальная магчымасць убачыць усё багацце і разнастайнасць мастацтва сучаснага тэатра лялек.
Класічныя спектаклі з чароўнымі лялькамі, выкананымі з ювелірнай вытанчанасцю. Сказы, якія нараджаюцца на вачах у гледачоў з падручных матэрыялаў: саломкі, клубка з нітак і кухоннага начыння. Авангардныя пастаноўкі з прыцягненнем мультымедыйных сродкаў. Музычныя спектаклі, дзе акцёры дзівяць не толькі тэхнікай валодання лялькай, але і галасамі. Гсторыі, якія свецяцца і ўзнікаюць з поўнай цемры. Эфектныя відовішча, створаныя аднымі толькі пластычнымі рукамі артыстаў ...
І хоць «Разанскія агледзіны» - фестываль не конкурсны, але свае сімпатыі публіка не ўтойвае. У гэтым годзе безумоўным фаварытам «Агледзін» апынуўся спектакль Гарадзенскага тэатра лялек «Пікавая дама». Два паказы, якія прайшлі ў малой зале тэатра драмы пры поўным аншлагу, так і не змаглі змясціць усіх прыхільнікаў беларускага тэатра. А рэжысёр Алег Жюгжда, які адзначыў 13 верасня ў Разані сваё 50-годдзе, на закрыцці фестывалю не паспяваў схадзіць са сцэны, атрымліваючы віншаванні ад калег з розных тэатраў.
Жыццё - гульня. Тэатр - гульня. Тэатр лялек - гульня ў квадраце. Гледачы апускаюцца ў гульню яшчэ каля ўваходу ў залу, дзе банкамёт тлумачыць правілы і прапануе панціравать супраць яго. Далей дзеянне пераносіцца на сцэну, дзе знакамітая аповесць Пушкіна разыгрываецца за ламберным столікам. Тры лялькі-марыянеткі (Герман, графіня, Лізавета Іванаўна) і чатыры акцёра. І ўсе яны ўключаны ў бесперапынны кругазварот гульні: акцёры здаюць карты, змяняюць ролі, гуляюць марыянеткамі, трымаючы іх пад прыцэламі рэвальвераў. І, у рэшце рэшт, паміж рэальнай гульнёй і тэатральнымі ілюзіямі сціраюцца межы, людзі і марыянеткі становяцца аднолькава падуладнымі і аднолькава магутнымі. Сапраўды таксама як аўтар пераносіць думкі і абставіны на сваіх герояў. Бо і Пушкін падчас напісання «Пікавай дамы» быў у пройгрышы i даўгах, і Чайкоўскі мучыўся фінансавымі пытаннямі ў перыяд стварэння аднайменнай оперы. Таму і Пушкін, і Чайкоўскі таксама зʹяўляюцца дзеючымі персанажамі спектакля.
«Кіно я пакінуў адразу, таму што зразумеў: лепш Таркоўскага - не здыму!»
Пра тое, як нарадзілася ідэя такой пастаноўкі, мы гутарылі з галоўным рэжысёрам Гродзенскага тэатра лялек Алегам ЖУГЖДАЙ:
- «Пікавая дама» Пушкіна і «Пікавая дама» Чайкоўскага - гэта два аўтарскіх чытання. Захацелася узяць што-небудзь з тых падзей, якія адбываліся з кожным з аўтараў у той момант. У Пушкіна здарыўся значны пройгрыш, і адчуваўся недахоп фінансаў. Гэта гістарычны факт, што «Пікавую даму» ён напісаў як анекдот, і сам надаваў яму трохі значэння. Таму быў так моцна здзіўлены таму рэзанансу, які атрымала «Пікавая дама». І Чайкоўскі, які абсалютна не хацеў брацца за гэты твор, але пацягнула, і ўсё склалася інакш. Таму мы ўключылі ў спектакль нюансы, якія складаліся ў свой час вакол твораў.
- «Гаспада, гэта быў жарт!» - Вядомая фраза старой графіні. У вашым спектаклі асабліва ярка прагучала спалучэнне драматычнай напружанасці і жарты. Як гэта атрымалася?
- У спектаклі працуюць два пляны: акцёры гуляюць, што завецца, ужывую і, акрамя таго, дзейнічаюць лялечныя персанажы. Для гульцоў гэтыя лялячкі - і ёсць жарт. Яны імі бавяцца. А для маленькіх «людзей» - усё сур'ёзна, сапраўдная драма, трагедыя.
- «Пікавая дама» ставіцца да таго шэрагу твораў, як напрыклад, «Вій» або «Майстар і Маргарыта», да пастаноўкі якіх ставяцца з асцярогай і расказваюць масу страшных гісторый. Штурхала ці вас пад руку пікавая дама?
- Калісці я паставіў трагедыю аб Макбэт. Цяпер ужо няма сэнсу лічыць нейкія неспадзяванкі ды непрыемнасці. Я лічу, што дамовіўся з сіламі, якія круцяцца вакол таго спектакля. І наконт гэтага, мне падаецца, таксама.
- Уражвае высокі ўзровень акцёраў, якія прадэманстравалі і добрыя вакальныя дадзеныя. Ці былі нейкія адмысловыя трэнінгі?
- Натуральна, трэнінгі былі, і працавалі мы даволі доўга. Тут адбілася мая любоў і да оперы, і да балета. У нас у тэатры ёсць некалькі мюзіклаў, дзе акцёры спяваюць ўжывую, без фанаграм. Ёсць опера «Чырвоны Капялюшак», адмыслова напісаная і досыць складаная для спеваў. І ў «Чырвоным Капялюшцы» артыстка, даме пенсійнага ўзросту, нават прыйшлося стаць на пуанты, каб выканаць нейкія балетныя па.
- Не літуйце!
- Ведаеце, я лічу, пакуль ёсць рэжым, пакуль нехта прымушае нешта рабіць, акцёрам гэта ідзе толькі на карысць. Я сам акцёр у мінулым, і ніколі не патрабую таго, чаго б я не змог зрабіць сам.
- Як ставіцеся да таго, што ў мастацтве тэатра лялек ўсё больш увагі надаецца спецэфектам, медыя-тэхналогіях, а лялька нібы сыходзіць на другі план?
- Можа быць усё, што заўгодна, - не было б сумна, і было б разумна і зразумела! А калі не, то навошта грошы перакладаць і людскую працу. Я люблю лялек, ніколі не забываю, у якім тэатры я працую. Нешта лялечнае ў тэатры лялек павінна быць абавязкова. І ўжо калі з'яўляецца лялька, то яна, натуральна, павінна жыць.
- Якія ўражанні ад «Разанскі агледзін - 2011»?
- Парадавалі новыя асобы, нават не столькі на сцэне, колькі ў кулуарах, у зносінах. Добра, што прыходзяць новыя людзі ў прафесію. Пацешыў Разанскі тэатр лялек «Церамком». Ужо здавалася б: ну што яшчэ там можна зрабіць?! Але спектакль апынуўся настолькі чыстым, празрыстым, светлым! Глядзець яго было вельмі прыемна. Былі прыемныя ўражанні і ад іншых спектакляў. Але, трэба сказаць, што апошнія гады мяне вельмі раздражняе бяздумная пагоня за а-ля мадэрнам. Так, сучасны тэатр высока тэхналагічны: новыя матэрыялы, новыя магчымасці. І часам сустракаюцца спектаклі, дзе гэта высоўваецца на пярэдні план і працуе лепш, чым акцёры. Наш тэатр шмат ездзіць за мяжу, і там мы бачым такія пастаноўкі. Але, іншая справа, што ў Расеі заўсёды моцным бокам была акцёрская гульня. Мой бацька мне казаў: «Ведаеш, мне здаецца, што тэатр - гэта чыста славянскі занятак». Таму так шануюць у Амерыцы, у Еўропе нашу акцёрскую школу. Тэатр гэта ўсё-ткі мастацтва суперажывання. Менавіта за гэтым сюды і прыходзяць.
- Сваю кар'еру вы таксама пачыналі як акцёр. Як наогул звязалі свой лёс з тэатрам лялек?
- Адно час мне было ўсё роўна, чым займацца. Я хадзіў і ў драмгурток, і ў кінакружок, сам вёў гурток тэатра лялек. Паступаць паехаў у Ленінград, у ЛГІТМІК. Кіно да таго часу я ўжо пакінуў, таму што разумеў, што лепш Таркоўскагая не здыму. Таму паступаў як рэжысёр драматычнага тэатра. «Куды табе ў драматычны! - Сказалі мне. - Ідзі ў лялечны! » Добра! Пайшоў у лялечны. «Куды табе ў лялечны! - Зноў накінуліся на мяне. - Які з цябе наогул рэжысёр! Ты ж яшчэ хлапчук, пасля школы. Ідзі ў акцёры! » Добра! Пайшоў у акцёры. Але з другога тура я паспяхова праляцеў. Працаваў год манціроўшчыкам дэкарацый ў Рускім драматычным тэатры ў Вільні (так што тэатр ведаю «з нізоў»). На наступны год спакойна паступіў у Мінск на акцёра тэатра лялек. Пасля размеркавання працаваў у Магілёве, паступіў паралельна ў ЛГІТМІК на рэжысёра тэатра лялек, завочна адвучыўся і з тых часоў так i існую.
- Ваш рэпертуар - гэта ў асноўным класіка.
- Вельмі люблю класіку, таму што праверана часам, а я не вельмі добра разбіраюся ў драматургіі. Я ведаю, як зрабіць спектакль. Але судзіць аб якасці драматургіі я не вазьмуся. Ёсць рэчы, якія я бачу, а ёсць рэчы, якія не бачу. Калі я прачытаў п'есу і ўбачыў карцінку, значыць, буду ставіць. Калі нічога не ўбачыў, значыць - не маё.
- Як жыве сёння беларускі тэатр?
- Пакуль усё досыць складана і назіраецца пэўная апатыя. Крызіс дае аб сябе ведаць. Дзяржава, вядома, імкнецца падтрымаць тэатры. Заснавана Нацыянальная тэатральная прэмія накшталт «Залатой маскі» у Расеі. Мы, дарэчы, са сваім спектаклем таксама вылучаны на суісканне. Павінны былі яе уручаць у канцы сезона, але з-за крызісу тэрміны ссунуліся на восень, і як гэта будзе выглядаць у канчатковым выніку гэта, невядома.
- У Разані перыядычна бываюць беларускія тэатры. І яны часцяком гуляюць спектаклі на роднай мове. Вы ж гуляеце на рускай.
- У Заходняй Беларусі, напэўна, больш у ходзе польская мова, як ні дзіўна. У асноўным мы гуляем на рускай мове, хоць ёсць і беларускія пастаноўкі. Трупа ў большасці сваёй двухмоўная. На выездах ў Польшчу мы гуляем на польскай мове. Ёсць спектаклі без слоў. Галоўнае, каб спектакль быў добры, а на якой ён мове - не так важна.
Вера Новікава
Крыніца: Новая Газета
0 каменты:
Отправить комментарий