Уражанне Алены Іванюшэнка.Гродзенскі прыватны тэатр «Правінцыя» даў магчымасць паразітам народжаным Францам Кафкай пажыць на сцэне. Рэжысёр Алег Жугжда змяшаў лялек, людзей і тэкст знакамітага празаіка, і ў выніку атрымалася «Ператварэнне». Каго, у што і чаму - прыйдзецца падумаць.
Адразу ж, без туманаў і загадак мы бачым выразны малюначак. Вось сям'я Грэгара, якая мае зносіны з ім выключна яго імем у прызыўным тоне. Вось сам Грэгар, які корміць сям'ю, якая сядзела ў яго на шыі, пад недвухсэнсоўнае фонавае чырыканне. Пазней і само забойства апынецца такім жа выразным і простым. Схема «ай-ай-ай і зброю ў рукі», сумленных пакут, здаецца, няма, толькі нечаканае дзвулічнасць ад матулі, татачкі і сястрычкі.
Здаецца, што тэатр «Правінцыя» узяў лупу і прайшоўся па тэксце Кафкі, павялічваючы па чарзе то адну, то другую ідэю. Трэція ж засталіся на паперы. Гэта не дрэнна, гэта хутчэй як колы Эйлера, без якіх адносіны спектакль - тэкст немагчымыя.
Знешняя зразумеласць, зразумеласць іншага роду, не такога як у Кафкі, прызнацца, бянтэжыць. Але потым задумваешся, што ні паразіты-казуркі, ні метамарфозы, ні забойства не галоўныя ў спектаклі.
Падкупляюць марыянеткі (праца Валерыя Рачкоўскага) у гэтым высакалобым творы і гродзенскія акцёры-лялечнікі (Віталь Лявонаў, Наталля Дацэнка, Ларыса Мікуліч і Дзмітрый Гайдэль), падкупляе магчымасць пафіласофстваваць, адштурхваючыся ад інтэрпрэтацыі, а не ад тэксту. У «Ператварэнні» тэатра «Правінцыя» велізарная колькасць маленькіх дэталяў, сімвалаў, на якія быццам паказваюць дзесяткі стрэлак з надпісамі «звярні ўвагу».
Дык што ж атрымалася?
Калі ў Кафкі дзеянне аповяду адбывалася ў доме з пэўнай ступенню сухасці і не прытульнасці, то ў «Правінцыі» дзеянне адбывалася ў памяшканні поўным вады і поўным нявыгоды.
Чалавек-Грэгар ў белых шкарпэтках стараўся сяк-так жыць і не заўважаць балоты ці лужынкі сваёй будзённасці. Казурка-Грэгар зваляўся ў гэтай мутнай вадзе, пад прыемную музыку, як быццам з палёгкай. Убачыў-такі, адчуў?
Калі ў Кафкі Грэгар каміваяжор, то ў сцэнічнай версіі ён прадавец атруты для насякомых. Ярка не тое, што загінуў Грэгар ад «зброі», якую ён прадаваў (гэта, магчыма, барадата). Ярка тое, што ён сам уручыў яго сваім забойцам.
Адсюль выцякае (слова-та як раз з мокрай тэматыкі спектакля) наступнае: можа быць, гэтая гісторыя пра тое, што ўсе мы (ці амаль усе) пілуем галінкі, на якіх сядзім? Бачна-нябачна, усвядомлена-неўсвядомлена. І тут філасофстваваць не варта, проста так ёсць, у многіх-многіх выпадках. І ўсё роўна мэты нашы вабныя (дама з яблыкам, да якой у марах імкнуўся Грэгар) апынуцца няважнымі, калі нас не стане. А жаданы яблычак пазнання (раптам ён такім быў у спектаклі?) Захоча раздушыць нас гэтай праўдай, як раздушыў Грэгара ў яго пераходным стане паўчалавека-паўказурку.
Пры гэтым у спектаклі тэатра «Правінцыя» адчуваецца нейкі аптымізм. Не магу зразумець у чым ён ... У тым ці, што паразіты-сям'я сапраўды гэтак жа пілуюць пад сабой свае галінкі, і іх жадання таксама павернуцца да боку гледачоў чарапамі, і едуць яны з валізкамі і ўсмешкамі ў такое вось заўтра? Прычым заўтра для ўсіх аднолькавае. Аптымізм не ў помсты, а можа быць у цыклічнасці і стэрэатыпу. Раз ва ўсіх так, чаго сумаваць?
А так ва ўсіх? Давайце лепш аб выключэннях.
Дарэчы, тэатр «Правінцыя» асаблівае выключэнне для нашай краіны: першы прыватны тэатр лялек. Спектакль жа «Ператварэнне» дзіўны тым, што праз не прытульнасць стварае адчуванне цеплыні. Можа быць, тут ён блізкі да Кафкі. Бо той праз прастату наводзіў жах. Парадокс на парадоксе.
1 каменты:
круто!
Отправить комментарий